موسیقی و سینما همیشه فرم‌های هنری مکمل یکدیگر بوده‌اند – و موسیقی‌دانان مورد علاقه ما هرگز انسانی‌تر از زمانی که فیلمسازان بزرگ به تصویر کشیده‌اند، به نظر نمی‌رسند.
نوشته کریستین زیلکو

منبع: IndieWire

به استثنای چهره‌های ورزشی، هیچ موضوع مستندی به اندازه موسیقی‌دانان مورد توجه جریان اصلی قرار نمی‌گیرد. در حالی که صنعت سینما عموماً مستند را به عنوان یک ژانر تخصصی می‌داند که مربوط به فصل جوایز است، فیلم‌هایی درباره موسیقیدانان محبوب می‌توانند به خودی خود به گیشه‌ها و پدیده‌های فرهنگی تبدیل شوند.

سخت نیست که بفهمیم چرا، چرا که موسیقی و فیلمسازی همیشه به طور جدایی ناپذیری به هم مرتبط بوده اند. نمرات عالی فیلم و افت سوزنی اغلب به فیلم ها سطح بیشتری از عمق عاطفی می بخشد که هیچ هنر دیگری هرگز نمی تواند امیدوار باشد که با آن مطابقت داشته باشد. و در حالی که موسیقی زنده بنا به تعریف زودگذر است، اجراهای فیلم‌برداری شده از هنرمندان بزرگ اجازه می‌دهد لحظات گذرا روی صحنه برای همیشه در  فرهنگ پاپ حک شود.

مستندهای موسیقی می توانند اهداف مختلفی داشته باشند، از برجسته کردن نابغه های ناشناخته گرفته تا قرار دادن طرفداران در معرض جنبه های نادیده قبلی ستاره های راک مشهور جهان. اما وجه مشترکی که بهترین نوشته های این ژانر را به هم پیوند می دهد، تلاقی موسیقی عالی، صداقت سرسام آور، و درک شهودی فیلمساز از داستان سرایی است.

قرن بیست و یکم به‌عنوان دوره‌ای پربار برای مستندهای موسیقی بزرگ پدیدار شده است. بخشی از آن از این واقعیت ناشی می‌شود که بسیاری از بزرگ‌ترین ستاره‌های قرن بیستم وارد مرحله درون‌نگر حرفه‌ای خود شده‌اند و به فیلم‌سازان آزادی نامحدودی برای گفتن داستان‌های زندگی‌شان داده‌اند. همزمان، دموکراتیک شدن فناوری فیلمسازی، مستندسازی درخشش هنرمندان ناشناس را برای فیلمسازان آسان‌تر از همیشه کرده است و آثارشان را برای تجربه‌ی تمام دنیا عرضه می‌کنند. مستندهای موسیقی به یک راه نجات برای توزیع کنندگان مستقل فیلم و حضور منظم در اسکار تبدیل شده اند – دو روندی که به نظر نمی رسد به این زودی ها از بین بروند.

رتبه بندی مستندهای موسیقی یک فعالیت ذهنی است، زیرا هیچ انسان فانی نمی تواند واقعاً فیلم ها را از سلیقه موسیقی شخصی خود جدا کند. اما کرم به تدریج به اوج می رسد، زیرا بهترین مستندات موسیقی سوژه های خود را در نور جدیدی قرار می دهند و در عین حال به ما یادآوری می کنند که چرا از ابتدا آنها را دوست داشتیم. از مینی‌سریال‌های گسترده از فیلمسازان برنده اسکار گرفته تا پروژه‌های ریز بودجه که به موفقیت‌های ویروسی تبدیل شدند، برای فهرست بهترین مستندهای موسیقی قرن بیست و یکم (تا کنون) ما را بخوانید.

“Someday I’ll Fly” (dir. Eastwood Allen, 2014)

یکی از تاثیرگذارترین شاهکارهای فیلمسازی DIY در خاطرات اخیر، “روزی پرواز خواهم کرد” ایستوود آلن، مورد نادری است که مستندی بدون مشارکت آنها به فیلمی قطعی درباره یک هنرمند تبدیل شود. این فیلم که کاملاً از فیلم‌های قبلی جان مایر تشکیل شده است، ملیله‌ای ظریف از مردی را می‌بافد که همزمان با استعدادترین نوازنده راک نسل خود و یک ترول توجه دوست است که دهان احمقانه‌اش او را به دردسر می‌اندازد. این فیلم به طرز ماهرانه ای دوگانگی توانایی مایر برای آخرین نسل از ستاره های راک در حال مرگ و تلاش طولانی مدت او برای فرار از قالب موفقیت پاپ را به تصویر می کشد. علیرغم عدم مشارکتش در فیلم، مایر با تمام وجود آن را پذیرفت و به موفقیت ویروسی آن کمک کرد.

 

“The Defiant Ones” (2017)

The Defiant Ones (2017)
تعداد کمی از مشارکت‌های خلاقانه یا تجاری در قرن گذشته بیش از مشارکت‌های دکتر دره و جیمی آیواین صنعت موسیقی را شکل داده‌اند. مینی‌سریال چهار قسمتی آلن هیوز از HBO «The Defiant Ones» به رابطه‌ای می‌پردازد که عملاً هر رپ بزرگ معاصر را از ساحل غربی شکل داد – اما برای لذت بردن از آن نیازی به دانش یا علاقه به موسیقی نیست. این سریال واقعاً درباره چیزهایی است که باعث می‌شود همکاری‌های عالی کار کنند، و بررسی می‌کند که چگونه دو شریک با پذیرش تفاوت‌هایشان به اوج رسیده‌اند و هرگز از تکامل نمی‌ترسند.

 

“Searching for Sugar Man” (dir. Malik Bendjelloul, 2012)

«در جستجوی مرد قندی» (کارگردان مالک بنجلول، 2012)
در حالی که جهان در سوگ مرگ سیکستو رودریگز است، مستند برنده اسکار مالیک بنجلول در مورد به شهرت رسیدن، غوطه ور شدن در گمنامی و در نهایت ظهور مجدد به عنوان یک نماد ضد آپارتاید، حتی ضروری تر از آن چیزی است که در زمان اکران اولیه خود داشت. نمایش فیلم از رودریگز به عنوان یک نوازنده فراموش شده که بدون اطلاع او در نیمه راه از موفقیت بزرگی در سراسر جهان برخوردار شد، گواهی بر این ایده است که شهرت و استعداد تقریباً آنقدر که ما دوست داریم خودمان را فریب دهیم و باور کنیم در هم تنیده نیستند. «جستجوی مرد قندی» چراغ امیدی است برای ما که هنوز دوست داریم فکر کنیم هنر بزرگ همیشه مخاطبی پیدا می‌کند، حتی اگر خیلی خیلی بیشتر از آنچه ما می‌خواهیم طول بکشد.

 

“The Devil and Daniel Johnston” (dir. Jeff Feuerzeig, 2005)

«شیطان و دانیل جانستون» (کارگردان جف فویرزیگ، 2005)
از نظر طرفداران بی‌شماری موسیقی، دانیل جانستون تجسم نهایی این ایده است که نبوغ خلاق می‌تواند از هر جایی ظهور کند. جانستون علیرغم تشخیص اسکیزوفرنی شدید و اختلال دوقطبی که خروج از خانه را برای او دشوار می‌کرد، برای ضبط‌های لوفی خود از آهنگ‌های غم‌انگیز مانند “Life in Vain” و “True Love Will Find You in the” طرفداران زیادی پیدا کرد. پایان.” او در طول زندگی خود یک ترانه سرا و هنرمند پرکار باقی ماند، حتی اگر همان درخشش دست نخورده یک مارپیچ رو به پایین سلامت روان را دامن زد که در نهایت او را به قتل رساند. مستند جف فوئرزیگ «شیطان و دانیل جانستون» هم یک آغازگر عالی برای هنر جانستون است که الهام‌بخش تعداد بی‌شماری از موسیقی‌دانان مستقل است و هم به بررسی هزینه‌های خلاقیت و خطرات ایده‌آل‌سازی مفهوم «نابغه دیوانه» می‌پردازد. به زبان ساده،

 

“Long Strange Trip” (dir. Amir Bar-Lev, 2017)

ظهور و سقوط جری گارسیا و مردگان سپاسگزار یک تراژدی مدرن شکسپیر است. چیزی که با گروهی از دوستان شروع شد که در سانفرانسیسکو مشغول به فعالیت بودند، به سرعت به موسیقی ضد فرهنگ و در نهایت به یکی از بزرگ‌ترین آثار در فرهنگ پاپ آمریکا تبدیل شد، به لطف هویت‌های موسیقی متمایز و اخلاق مشترک گارسیا، باب ویر، فیل لش، بیل. کروتزمن، میکی هارت، و دری گردان از نوازندگان نخبه کیبورد. اما از آنجایی که افراط و تفریط در دهه 1980 گروه را به یک تجارت چند میلیون دلاری تبدیل کرد، همان روحیه آزاد که باعث شهرت آنها شد، در نهایت آنها را در چاله ای از مواد مخدر و طمع فرو برد که منجر به مرگ غم انگیز گارسیا شد. “سفر عجیب و غریب طولانی” امیر بار لو، داستان حماسی را در مقیاسی که شایسته آن است، روایت می کند.

 

“The Beatles: Get Back” (dir. Peter Jackson, 2021)

«بیتلز: برگرد» (کارگردان پیتر جکسون، 2021)
بیتلز در طول سال‌ها موضوع فیلم‌های بی‌پایانی از هر دو نوع فیلم‌نامه و غیرداستانی بوده است، بنابراین هر کسی در سال ۲۰۲۱ بخشیده می‌شد که فکر می‌کرد چیزی برای فیلم‌سازان برای گفتن درباره گروه محبوب راک وجود ندارد. پیتر جکسون مخالف بود و رویکرد دقیق او برای مستندسازی آخرین هفته‌های گروه به نفع همه بود. جکسون با همان جدیتی که در مستند جنگ جهانی دوم خود «They Shall Not Grow Old» داشت، با فیلم‌های تمرین‌های اجرای نهایی گروه برخورد کرد، و جکسون توانست پرتره قطعی از فروپاشی را بسازد که دهه 1960 را به پایان رساند. مستند هشت ساعته او شخصیت‌های متضاد را به تصویر می‌کشد که ادامه‌ی گروه را غیرممکن می‌کردند – همراه با نبوغی که در وهله اول آنها را به اسطوره تبدیل کرد.

 

“Amy” (dir. Asif Kapadia, 2015)

«امی» (کارگردان آصف کاپادیا، 2015)
مرگ غم انگیز امی واینهاوس در سن 27 سالگی او را در دسته ای بیمارگونه از هنرمندان قرار داد که قرار است در چشم طرفدارانشان برای همیشه بدون پیری زندگی کنند. این جاودانگی فرهنگی ارائه پرتره‌های ظریف از هنرمند فقید را دشوار می‌کند، زیرا حتی تحسین‌کنندگان او اغلب وسوسه می‌شوند که او را به خاطر دستاوردهای هنری‌اش خدایی کنند و در عین حال او را برای مبارزاتش نوزادی کنند. خوشبختانه، «امی» آصف کاپادیا هیچ کدام را انجام نمی دهد. این مستند برنده اسکار در زیر سرفصل‌های پرشور تبلوید و آگهی‌های مرثیه‌ای با رنگ قهوه‌ای غوطه‌ور می‌شود تا پرتره‌ای بدون قضاوت از هنرمندی با استعداد بی‌پایان ترسیم کند که هرگز نتوانست بر شیاطین خود غلبه کند. این یک داستان کامل در مورد قیمت خلاقیت است که تا زمانی که زنی که آن را الهام گرفته است زنده خواهد ماند.

 

“Rolling Thunder Revue” (dir. Martin Scorsese, 2019)

Rolling Thunder Revue (کارگردان مارتین اسکورسیزی، 2019)
مارتین اسکورسیزی و باب دیلن پس از موفقیت در همکاری اولیه خود در «No Direction Home»، سال‌ها روی مستندی درباره Rolling Thunder Revue دیلن کار کردند. تور افسانه‌ای 1975 دیلنی را دید که تازه طلاق گرفته بود که برای اولین بار پس از سال‌ها وارد جاده شد و آرایش دلقک برای اجرای تنظیم‌های جدید از محبوب‌ترین آهنگ‌هایش در کنار ردیف دوستان قاتل از صحنه محلی که با آن‌ها اجرا نکرده بود، انجام داد. از زمانی که برقی شد در حالی که وسواس‌های دیلن مدت‌ها این تور را نقطه اوج خلاقانه‌ای می‌دانستند (در حرفه‌ای پر از آنها)، اسکورسیزی و دیلن هرگز راهی برای قانع‌کننده جلوه دادن یک مستند معمولی پیدا نکردند.خوشبختانه چیزی که به ذهنشان رسید بسیار جالب تر بود. متا مستند “Rolling Thunder Revue” حاوی ترکیبی مست کننده از حقیقت و دروغ است که داستان واقعی تور را با تصاویر کنسرت واقعی در کنار مصاحبه‌های سرسختانه تخیلی بیان می‌کند. همه چیز بازی منصفانه است، از جیم جیانوپولوس، مدیر عامل وقت پارامونت که از نامی جعلی برای ظاهر شدن در نقش یک جاده‌باز سابق استفاده می‌کند تا مایکل مورفی که نقش خود را در فیلم «تنر 88» رابرت آلتمن تکرار می‌کند. با توجه به عشق مادام العمر دیلن به دروغ گفتن به مطبوعات، طرفدارانش، و – اگر اشعار او در مورد مبارزات خود را باور کنیم – خود او، این بی صداقتی با توجه به عشق مادام العمر به دروغ گفتن به او برابری می کند. اما این فیلم همچنین به این موضوع اشاره می‌کند که چرا دیلن برای چندین دهه چنین شخصیت فرهنگی جذابی باقی مانده است. تمایل همیشگی او برای پنهان کردن حقیقت و اختراع مجدد خود به همه اجازه می‌دهد تا هر آنچه را که نیاز دارند به نبوغ غیرقابل انکار او نشان دهند. مستند اسکورسیزی مانند تور رولینگ تاندر می‌داند که تا زمانی که ماسک نزنید نمی‌توانید حقیقت واقعی را بگویید.